Günümüzde ‘franchising’ sağlam bir iş sahibi olmanın en geçerli formülü olarak karşımıza çıkıyor ve giderek yaygınlaşan bir iş modeli olarak kabul görüyor. Büyüme kararı alan sistemini geliştirmek isteyen sistemini franchise emek isteyen yatırımcılar adına bir şeyler yazabilmek istedim. Başka markalara benzer tasarımlar, onlar gibi şık ve çekici mekanlar yapmanın doğru bir çözüm olmadığını belirtmek isterim. Konseptin ruhunu ve gerçek işlevsel öğeleri oluşturamadığınızda başarı sağlayamazsınız. Markanıza özgü konsepte, tasarıma sahip olmalısınız. Mimariden ürünlere, servis şekillerinden sosyal medyasına kadar her noktasında fark yaratan detayları barındırmalı sizin konseptiniz. Franchising sistemini, üç ana unsuru bulunan bir iş ilişkisi olarak tanımlamak daha doğru bir yaklaşım olarak kabul edilebilir. Bu üç ana unsur ise:
- Ortak bir ismin veya ticaret markasının kullanılması
- Prosedürler, uygulamalar ve teknikler dâhil kuralları belirlenmiş bir işletme yönteminin kontrolünün veya önemli bir işletme desteğinin bulunması
- Franchisor tarafından istenen markasının yaratmış olduğu değerlerinin kullanılması ve korunması adına çeşitli isimler altında ödemelerinin olması
Burada şunu unutmamak gerek ki bir iş ilişkisi nasıl tanımlanırsa tanımlansın, distribütörlük, müşterek teşebbüs veya iş fırsatı, işin kesinlikle franchising sistemi esasları içerisinde düzenlenmesi gerekmektedir. Bir franchise sisteminin geliştirilmesi zaman ve para yatırımını gerektirmeyebilir, ancak iyi araştıran profesyonel danışmanların size doğru yolda gitmeniz için vereceği hizmetin bedeli her zaman bir yeni mağaza açmanın masrafından daha düşük olacaktır. Bu tespit ve yorumlardan sonra iyi bir franchise sisteminin unsurlarına bir göz atalım: Konsept Başarılı bir franchise sisteminin ana unsurlarından biri kanıtlanmış ve işe yönelik ergonomisi oluşturulmuş bir konsepti olmasıdır. Bu bir zorunluluk olmasada sunabileceğiniz değerli bir şeye sahip olduğunuzun en iyi göstergesidir. Sadece bir fikre dayanarak franchise satabileceklerini düşünen şirketlerin başarısızlıkla sonuçlanan öykülerini çok sık görmekteyiz. Bir avukat, deneyimli bir reklam yöneticisi veya operasyonlardan sorumlu bir kişi tarafından kurulan bir şirket düşünün. Bunlar düşündükleri alanlarda deneyimleri ve bilgileri olduğu için mükemmel bir franchise konsepti yaratabileceklerine inanırlar. Göze çarpan pazarlama öğelerini, mağaza prosedürlerini ve el kitaplarını oluşturmak için ciddi paralar harcarlar. Ancak bir sorun vardır; mağaza ve işletme kar etmiyordur. Bu takım daha işe başlamadan batmıştır. Yatırımcısına kazandırmayan franchise sistemler ne kadar mükemmel düzenlenmiş kurgulanmış olursa olsun başarılı olamazlar. Buradaki ders nedir? Beklentilerinizi gerçekleştirecek en önemli şey başarılı bir prototiptir. Başarılı bir prototip, işteki beklentilerinizin gerçek hayattaki örneğini oluşturur. Faal ve heyecan verici bir operasyon, izleyenleri kendilerini sizin resminizin içine girmelerini sağlar. Belgelenen Sistemler Fonksiyonu olan bir konseptin veya prototipin en önemli parçası işin nasıl yürütüldüğünün belgelenmesidir. Yani, yöntemlerinizin açıkça belirtildiği ve her yeni franchiseeleri eğitmenizde yardımcı bir kitap ve orada yer alacak yazılı prosedürler bu işin en önemli unsurlarındandır. Bu prosedürler sizin işletme el kitabınız olacaktır; operasyon, pazarlama, ofis prosedürleri ve personel yönetimine kadar her şeyi kapsayacak değerli bir belge, resimler, tablolar ve listeler bu tip bilgileri daha kolay anlaşılır hale getirecektir. Ofis personelinizin yeteneklerine bağlı olarak kendiniz de bir el kitabı geliştirebilirsiniz ancak okunması ve izlenmesi kolay prosedürlerin nasıl oluşturulacağını bilen profesyonel kişilerden yardım almanız daha doğru bir yöntemdir. En azından bu hazırlanan çalışmaların yetkili bir franchise danışmanı, franchising sözleşmesinin ise yine deneyimli bir danışman ve franchise avukatı tarafından incelenmesini sağlayın. Korunan Ticaret Markası Bir franchise sisteminin en değerli varlıklarından biri korunan bir ticaret markasıdır. Ticaret markası, konseptin tüm kimliğini ve mistiğini temsil eder. Ticaret markasını koruyamama yeni franchisorlar tarafından yapılan tipik hatalardan biridir. Bu nedenle ilk görev korunabilecek bir isim geliştirmektir. Yani; başkası tarafından kullanılmayan ve resmi olarak onaylanabilecek bir isim. Kayıtlı bir ticaret markasını korumak kolay ancak meşakkatli bir iştir. Ticaret markası ile ilgili haklarınız ticaret markası başvurusu yaptığınızda başlar ve eğer bu haklarınızı korumazsanız paranızı boşuna harcamış olursunuz. Bu konuda sizin için araştırma yapması ve başvuru işlemlerinde bulunması için deneyimli bir marka uzmanı veya avukatla çalışabilirsiniz. Bu pahalı bir süreç değildir ancak her kuruşuna değecek bir işlemdir. Pazarlama Malzemeleri Yasal belgeleriniz hazırlanıp ilgili yerlere sunulduktan ve işletme yöntemleriniz belgelenip eğitim materyallerine döndürüldükten sonra, franchise fırsatınızı satmanıza yardımcı olacak pazarlama araçlarını geliştirmeniz gerekecektir. Bu noktada güçlü satış araçlarını tasarlamada ve geliştirmede deneyimli olan birine ihtiyacınız olacaktır. Bu araçlar bir franchise broşürünü, konseptinizi ve şirketinizi potansiyel yatırımcılara tanıtan günümüz koşullarında popüler olabilen ilgili sunum materyalleri, franchise satış teknikleri ile ilgili bir eğitimi kapsayabilir. Diğer önemli bir konu da franchise reklam bütçenizi arttırarak franchise satış amaçlarınızı karşılayacak şekilde bir pazarlama planı geliştirmektir. Burada tekrar deneyimli bir kişiye ihtiyaç vardır. Bir sürü web sitesi ve yayın burada devreye girebilir ancak bu noktada paranızı akıllıca harcamanız gerekir. Her aracın sonuçlarını dikkatle takip etmeniz, neyin işe yaradığını neyin yaramadığını görmeniz ve planlarınızı buna göre ayarlamanız gerekir. Franchise Tanıtım Belgeleri Franchise tanıtım belgesi, kesin kurallara dayanılarak hazırlanmalıdır. Burada sizin teklifiniz, iş geçmişiniz, ana çalışanlarınız öz geçmişleri yer alacaktır. Bu belgeye, franchise sözleşmesi ve diğer ilgili sözleşmeler eklenir. Tanıtım belgeleriniz içinde yer alacak konuların çoğu iş kararlarınızla ilgili olmalıdır. Örneğin; franchise ücretiniz ne olacak, franchise şirketinizi desteklemek için ne kadar telif hakkına ihtiyacınız olacak, ihtiyacınız olan reklam yüzdesi nedir, franchise süresi 5 yıl – 10 yıl mı yoksa daha mı fazla olacak, yenileme şartlarınız nelerdir, ne kadar eğitim vereceksiniz, alan geliştirme bir başka deyimle bölge koruma hakkı verecek misiniz? Yeni franchisorlara ayrıntılı bir iş planı hazırlamaları önerilir. Planınız gerçekçi bir mali analizi içermelidir. İyi hazırlanmış bir franchise tanıtım belgesi sağlam bir franchise sisteminin temelini oluşturur. Bunun hazırlanmasında deneyimli kişilere harcanacak para, her zaman deneyimsiz kişilerin neden olacağı zararları kapatmak için harcanacak paradan az olacaktır.
